XIX. YÜZYIL SEYYAHLARINDAN HENRY FINNIS BLOSSE LYNCH’İN “ARMENIA: TRAVELS AND STUDIES” ADLI ESERİNİN HINIS’TAN TUTAK’A ADLI BÖLÜMÜNÜN TERCÜMESİ

19. yüzyılda çok sayıda Avrupalı seyyah Osmanlı ülkesinin değişik yerlerine keşif, ticaret, casusluk, misyonerlik vb. amaçlarla seyahatler gerçekleştirmiştir. Bu seyyahlardan biri de H.F. B Lynch’tir. İngiliz ilki 1894’te ikincisi ise 1898’de başlayan seyahatlerinde Anadolu’nun doğusu ve kuzeydoğusunda yeri gezmiş; buraların jeolojik, jeomorfolojik yapısı iklimi, etnik dini yapısı, ekonomik faaliyetler, toplumsal çatışmalar gibi özelliğini gözlemlemiş eserine aktarmıştır. Lynch’in ‘Armenia: Travels and Studies’ adlı eserinin 2. cildinin 13. bölümü Hınıs’tan Tutak’a adını taşımakta yörenin tarihi coğrafyası hakkında ilginç ayrıntılar sunmaktadır. Lynch ilk olarak geldiği bölgeye 1998’de tekrar gelince, grupların birbirlerine bakışının hükümet politikalarının halktaki yansımalarının bu süre zarfındaki değişimlerini kıyaslamalar yaparak irdelemiştir. Bölgede yaşayan Ermenilerin zanaat, ziraat hayvancılıkta daha iyi olduğunu belirten yazar, diğer unsurların üretkenliklerinin sınırlı olduğuna dikkat çekmiştir. Ayrıca Protestan Ermeniler ile Erzurum’daki Amerikan Misyonu Şefliği arasındaki ilişkilere değinerek bölgedeki toplumların uluslararası bağlantılarına da çalışma adı geçen bölümün İngilizceden Türkçeye çevirisidir.